ကမာၻကိုေျပာင္းလဲတုိးတက္ေစခဲ့ေသာ အစၥလာမ့္ပညာရွင္ တို႔၏ တီထြင္မႈ မ်ား (၁)

ေကာ္ဖီ ကေန စလို႔ ခ်က္လက္မွတ္အဆံုး လူ႔ဘ၀ ေန႔စဥ္သံုးကိစၥေတြမွာ မြတ္စလင္ တို႔ရဲ႕ တီထြင္မႈေတြအမ်ားၾကီးရွိေနပါတယ္။ အဲဒီအထဲက အနည္းငယ္ ကို ထုတ္ႏုတ္တင္ျပလိုပါတယ္။

ေကာ္ဖီ
ခါလိဒ္ အမည္ရွိတဲ့ အရဘ္တစ္ေယာက္ဟာ အီသီယိုပီးယား ေတာင္ပိုင္း ကဖ္ဖာေဒသမွာ ဆိတ္ေက်ာင္းေလ႔ရွိတယ္။ သူရဲ႕ ဆိတ္ေတြဟာ ဘယ္ရီသီးတစ္မ်ိဳး ကို စားျပိးတဲ့ေနာက္ ပိုျပီး တက္ၾကြျဖတ္လက္တာလကို သတိထားမိတယ္။ သူ ဟာ ဒီအသီးကို ေရနဲ႔က်ိဳးျပီ ပထမဆံုး ေကာ္ဖီလုပ္ခဲ့တယ္။ ဒီလိုေသာက္တဲ့ဓေလ႔ဟာ အီသီယုိပီးယား ကေန ယီမင္ကို ေရာက္လာတယ္။ ဆူဖီေတြ တစ္ညဥ္႔လံုးႏိုးၾကားျပီး အထူးဆုေတာင္းပြဲေတြ မွာေသာက္သံုးၾကတယ္။
၁၅ရာစု ေႏွာင္းပိုင္းေလာက္မွာ မကၠာ နဲ႔တူရကီ အဲဒီကမွ ၁၆၄၅ ခုႏွစ္ မွာဗင္းနစ္ကို ေရာက္တယ္။ အဲဒီကေန မွ ၁၆၅၀ မွာ ပါစကြာရိုစီ းလို႔ တူရကီ အမည္ရွိဲ ေကာ္ဖီဆိုင္တစ္ခု လန္ဒန္မွာ ဖြင့္ခဲ့တယ္။ အရဗီလို ကဟ္၀ါ ၊ တူရကီလို ကဟ္ဗီ ကေန အီတာလ်ံ လို ကေဖး ၊ အဂၤလိပ္ လို ေကာ္ဖီ ျဖစ္လာတယ္။

ကင္မရာ
ေရွးဂရိ ေတြက ကၽြန္ေတာ္ တို႔မ်က္စိမ်ားက ျမင္ႏိုင္ဖို႔ ေလဆာလို အလင္းတန္း ေတြထုတ္လြတ္တယ္လို႔ယံုၾကတယ္။ အလင္းတန္း ဟာ မ်က္စိ ထဲကို၀င္သြားျပီး ထင္က်န္ရစ္တယ္လို႔ ပထမဆံုး သိနားလည္သူက ၁၀ရာစု မြတ္စလင္ သိပၸံပညာရွင္ နကၡတၱနဲ႔ ရုပေဗဒပညာရွင္ အိဗ္ႏုဟိုင္သမ္ပဲျဖစ္တယ္။ သူဟာ ျပတင္းတံခါး ရဲ႕အေပါက္ေလး ကေန အလင္းတန္း၀င္လာတာကို သတိျပဳမိပထမဆံုးပင္အပ္ ေပါက္ကင္မရာကို တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။ အေပါက္ငယ္ေလ ပံုရိပ္ေကာင္းေလ ျဖစ္လာတယ္။ သူၾကိဳးစားလုပ္ခဲ့ျပီး ပထမဆံုးကင္မရာကို တပ္ဆင္ခဲ့တယ္။ (အာရဗီလို ကမရ က အေမွာင္ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္ပိုင္အခန္းလို႔အဓိပၸါယ္ ရပါတယ္။ ) ဒႆနအျမင္တစ္ရပ္ကို ရုပေဗဒ သေဘာတရား အျဖစ္ျမင့္တင္ခဲ့တဲ့ ပထမဆံုးသူ ျဖစ္ သူ႔ကို အသိအမွတ္ျပဴထားၾကတယ္။

စစ္တုရင္
စစ္တုရင္ ဆိုတာ ေရွးအိႏိၵယသားေတြ ကစားတာပါ။ ဒါကို ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေစျပီး ဒီကေန ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို သိေစတာက ပါရွား ေတြပဲ။ ၁၀ရာစု ေလာက္မွာစပိန္ေတြ က မိတ္ဆက္ေပးလို႔ အေနာက္ဖတ္ ဥေရာပကို ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားတယ္ ။ အဲဒီကေန အေရွ႕ဖတ္ ဂ်ပန္အထိ ပ်ံႏွံ႕သြားတယ္။ စစ္တုရင္မွာ ရုခ္ ဆိုတာ ပါရွားစကား အဓိပၸါယ္က ႏွစ္ဘီးတပ္ စစ္ရထားျဖစ္တယ္။

ပ်ံသန္းျခင္း
ရိုက္ညီေနာင္ မတိုင္ခင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကတည္းက မြတ္စလင္ကဗ်ာဆရာ ၊နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ ၊ဂီတ ပညာရွင္ ၊ အင္ဂ်င္နီယာ  အဗာစ္ အိဗ္ႏုဖိရ္နားစ္ ဟာ ပ်ံသန္းႏိုင္တဲ့ စက္ကရိယာ တည္ေဆာက္ႏိုင္ဖို႔ အၾကိမ္မ်ားစြာ ၾကိဳးပမ္းမ်ားစြာ အားထုတ္ခ့ဲပါတယ္။ ၈၅၂ခုႏွစ္မွာ သူဟာ ေကာ္ဒိုဗာ ဗလီၾကီးရ႕ဲ မီနာရာ ေမွ်ာ္စင္ေပၚကေန သစ္နဲ႔လုပ္ထားတဲ့ ေဒါက္ေတြပါတဲ့ အကာၾကီးနဲ႔ခုန္ခ်ခဲ့တယ္။ ငွက္တစ္ေကာင္လို ပ်ံ၀ဲႏိုင္ မယ္လို႔ ထင္ခဲ့ေပမဲ့ သူ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ ဒါေမပမဲ့ ဒီအကာၾကီးက သူက်တာကို ေႏွးသြားေစခဲ့တယ္။ ဒဏ္ရာ အနည္း ငယ္ ရခဲ့ျပီး ေလထီးရဲ႕ ေရွ႕ေျပးပံုလုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ၈၇၅ ခုႏွစ္ အသက္ ၇၀ျပည္႔မွာ ပိုျပည္႔စံုတဲ့ စက္ကို လုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ပိုးထည္နဲ႔ လင္းယုန္ေတာင္ေတြသံုးျပီး ေတာင္ေပၚက ခုန္ခ်ဖို႔ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ၾကိဳးစား ခဲ့ပါတယ္။ သိသိသာသာ အျမင့္မွ ပ်ံ၀ဲျပီး ၁၀မိနစ္ေလာက္ပ်ံႏိုင္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေျမျပငက္ို ျပဳတ္က် လာခဲ့ တယ္။ သူရဲ႕စက္မွာ အျမီးမပါတဲ့အတြက္ အဆင္းမွာ ခက္တယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့တယ္။ ဘဂၢဒက္ ႏိုင္ငံတ ကာ ေလဆိပ္နဲ႔ လေပၚက ခ်ိဳင့္ၾကီး တစ္ခုကို သူအမည္ ေပးဂုဏ္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
ဆပ္ျပာ
ေရမိုးခ်ိဳးျခင္နဲ႔ သန္႔ရွင္း စင္ၾကယ္ေစျခင္းဟာ မြတ္စလင္ေတြ အတြက္ ဘာသာေရးအရ လိုအပ္ခ်က္တစ္ရပ္ျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ ဒီကေန ကၽြန္ေတာ္တို႔သံုးစြဲေနၾကတဲ့ဆပ္ျပာျဖစ္လာဖို႔ လမ္းစပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးအီဂ်စ္ေတြဟာ ေရာမ ဆံပင္ေတြ အတြက္ ဆီေမြးသံုးသလိုပဲ ဆပ္ျပာတစ္မ်ိဳးကို သံုးၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အရဗ္ေတြ က ဟင္းရြက္ဆီ နဲ႔ ဆိုဒီယမ္ဟိုက္ဒေရာဆိုက္ကို ေရာျပီး စမံုျဖဴ လို ေမြးၾကိဳ္တဲ့ရနံ႕ထည္႔ ထားတယ္။ ၁၇၅၉ ခုႏွစ္ ေလာက္မွာ အဂၤလန္ ဘရိုက္တန္ ကမ္းေျခမွာ မဟ္မူဒ္ ဆိုတဲ့ မြတ္စလင္ တစ္ဦးက အိႏိၵယ ေရေႏြးေငြ႔ ေရခ်ိဳးခန္းတစ္ခုကို ဖြင့္ခဲ့တယ္။ သူက ရွမ္ပူေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ ကို စတင္သံုးစြဲေစခဲ့တယ္။ ေဂ်ာ့ဂ်္ ၄ နဲ႔ ၀ီလ်ံ ၄ ဘုရင္လက္ထက္မွာ ရွမ္ပူဆာဂ်င္အေနနဲ႔ ခန္႔အပ္ခံ၇တယ္။
ေဖာင္တိန္
၉၅၁ခုႏွစ္တုန္းက အီဂ်စ္စူလ္တန္ ဟာ စာေရးရင္ လက္နဲ႔ အက်ီမွာ မင္မေပႏိုင္တဲ့ စာေရးကိရိယာတစ္ခု လိုအပ္ေနတာေၾကာင့္ ေဖာင္တိန္ပင္ကို တီထြင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အဒီမွာ မင္သိုေလွာင္ဖို႔နဲ႔ ဆံျမည္မွ်င္ပိုက္တို႔ပါ၀င္ပါတယ္။ ဆံျခည္မွ်င္ ျပြန္တစ္ေလွ်ာက္ သတၱိနဲ႔ ေျမဆြဲအားသံုးျပီ ကေလာင္သြားဆီကို မင္ပို႔ ေပးပါတယ္။

ေလစြမ္းအင္
၆၄၃ ခုႏွစ္တုန္းက ပါရွန္းေတြဟာ ေလစြမ္းအင္ကို သံုးျပီး ဂ်ံဳေျပာင္း ၾကိတ္စက္နဲ႔ ေရတင္စက္ကုိ သံုးခဲ့ၾကပါတယ္။ စမ္းေခ်ာင္းေတြ ၊ ခမ္းေျခာက္သြားတဲ့ ရာသီမွာ ေလစြမ္းအား ဟာ လေပါင္းမ်ားစြာ တစ္သမတ္တည္း တုိက္ခတ္ေနတက္ပါတယ္။ စက္ကိုဖ်င္စ၊ ဒါမွမဟုတ္ ထန္းရြက္ ၊နဲ႔ ဒလက္ ၆ခုမွ ၁၂ ခုအထိ လုပ္တက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဥေရာပမွာ ေလစြမ္းအင္သံုးစက္ကို မျမင္ရေသးမွီ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀၀အရင္က ေတြရတာပါ။
ေကာ္ေဇာ
အလယ္ေခတ္ မြတ္စလင္ေတြ ရက္လုပ္တဲ့ ေကာ္ေဇာ္ေတြ ဟာ နတ္ဘံုနတ္နန္း တမွ် ခမ္းနားလွပါတယ္။ သူတို႕ရက္လုပ္တဲ့ နည္းပညာကို ေက်းဇူးတင္မိပါတယ္။ အဆင့္ျမင့္လွတဲ့ အစၥလာမ့္ဒီိဇိုင္း နဲ႔ ကႏုတ္ေတြကို ေတြ႕ျမင္ ႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါနဲ႔တစ္ခ်ိန္တည္း ဥေရာပမွာဆို အိမ္ၾကမ္းျပင္ကို တန္ဆာမဆင္တက္ၾကေသးပါဘူး။ အာေရဗ် နဲ႔ပါရွား ကစတင္ျပီး ေကာ္ေဇာ္ခင္းဖို႔ မိတ္ဆက္ေပးခဲ့တာပါ။
ပညာရွင္တစ္ဦးရဲ႕ မွတ္တမ္းအရဆိုရင္ အဂၤလန္မွာ ၾကမ္းျပင္ကို က်ဴတစ္မ်ိဳးခင္းထားတယ္။ အခမ္းအနား ပြဲ ေတြ မွာ အသစ္ခင္းတယ္ ။ တစ္ခါတစ္ရံ ဆိုႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေလာက္ မလဲဘဲ ထားတယ္။ ေရ၀ပ္ေနမယ္ ၊ အ ညစ္ အေၾကး ေတြက်မယ္။ မိႈင္းေတြ မီး ခိုးေတြ ၊ အရက္ ၊ ေတြနဲ႔ေပ့ါ။ ေကာ္ေဇာ္ေတြဟာ ဒါေတြ အားလုံး တစ္မု ဟုတ္ ခ်င္း ေျပာင္းလဲပစ္လိုက္တယ္
ခ်က္လက္မွတ္
ေခတ္သံုးခ်က္လက္မွတ္ဆိုတာ အရဗ္ေတြ ဆီကလာတာပါ။ အရဗ္ကုန္သည္ ေတြ ဟာ ပစၥည္းပို႔ျပိး အႏၱရယ္ရွိ တဲ့ နယ္ကိုျဖတ္ရရင္ ေငြအစားခ်က္လက္မွတ္ ကိုယူေဆာင္သြားတက္ၾကတယ္္။ ၉ရာစု မြတ္စလင္ လုပ္၀န္းရွင္ ေတြဟာ တရုတ္ ျပည္နဲ႔ ကုန္ကူးသန္းတဲ့အခါ ခ်က္လက္မွတ္ေတြကိုသံုးခဲ့ၾကတယ္။
အပိုင္း ၂ ကိုဆက္လက္တင္ျပသြားပါမည္